دو و ميداني مادر تمام ورزشها ست و پيكره اصلي كليه رشته هاي ورزشي را تشكيل مي دهد . گرچه دويدن، در نگاه اول فعاليتي فطري محسوب مي شود . اما، اين رشته ورزشي آكنده از نكاتي علمي است كه با رعايت اين نكات ، شخص دونده مي تواند از نظر زماني و مسافت خود را بهبود دهد و سيستم قلبي عروقي را در وضعيت مطلوب حفظ كند .

تاريخچه دو و ميداني بر مي گردد به زماني كه انسان اوليه به وجود آمده است ، او براي اينكه جان خود را از حملات حيوانات حفظ كند پا به فرار مي گذاشت و خود را به نقاط امن از جمله غارها مي رساند اين خود زمينه اي بود براي به وجود آمدن دوهاي سرعت و يا اينكه مسافتهاي زيادي را براي به دست آوردن غذا طي مي كردند و اين فعاليتها براي استقامت عضلاني آنها بسيار مفيد بود .

انسانها براي اينكه گرسنگي خود را رفع كنند شروع به ساختن نيزه كردند تا بتوانند به راحتي شكار كنند و يا اينكه براي دفاع از خود سنگ به طرف حيوانات پرتاب مي كردند ، و اينها همه زمينه اي براي ابداع ورزشهاي دو و ميداني بود و كم كم با رشد عقلي انسانها اين ورزش به صورت مسابقات مختلف در سراسر جهان و با قوانين و مقررات خاص خودش به مرحله اجرا در آمده است .

انواع دو ها

1- دوي سرعت : 100 متر -200 متر- 400 متر


2- دوي امدادي : 100*4 متر - 400*4 متر

3- دوي با مانع : 100 متر با مانع ( مخصوص خانمها ) - 400 متر با مانع ( مخصوص آقايان ) - 110 متر با مانع ( مخصوص آقايان )

4- دوي نيمه استقامت : 800 متر - 1500 متر

5- دوي استقامت : 3000 متر ( مخصوص خانمها ) - 5000 متر ( مخصوص آقايان ) - 10000 متر ( مخصوص آقايان )- دوي ماراتن 42 كيلومتر و 195 متر - دوي راهپيمايي

انواع ميدانيها

1- پرتا بها شامل : پرتاب نيزه- پرتاب وزنه - پرتاب ديسك- پرتاب چكش ( مخصوص آقايان )

2- پرشها شامل : پرش طول- پرش سه گام - پرش ارتفاع- پرش با نيزه

ساير موارد دو ميداني : 1- دو هفت گانه مخصوص خانمها 2- دو ده گانه مخصوص آقايان

شناخت پاها

1- پاي راهنما 2- پاي اتكا

اگر ما پاهايمان را جفت كنيم و تعادل خود را به هم بزنيم و بدن خود را به سمت جلو رها كنيم نا خودآگاه يك پا براي حفظ تعادل بدن به سمت جلو مي آيد كه به آن پا، پاي راهنما مي گويند چون بدن ما را به سمت جلو راه نمايي مي كند و پاي ديگر را پاي اتكا گويند چون براي بدن ما حالت يك تكيه گاه را دارد . بعد از اينكه پاها شناخته شد آن وقت مي توان استارتها را بهتر آموخت .

انواع فرمانها

الف ) به جاي خود ب ) حاضر ج ) رو

بجاي رو از صداي تپانچه ، صداي سوت ، حركت پرچم و يا اشاره هاي مخصوص مي توان استفاده كرد.

دوي سرعت

براي موفقيت در دوي سرعت دو عامل مهم مؤثر است كه شامل موارد زير مي باشد .

1- طول گام 2- تواتر گام

نكته : سرعت در دو تا اندازهاي وراثتي است .



دوي استقامت و نيمه استقامت
براي موفقيت در دوهاي استقامت و نيمه استقامت ، احتياج زيادي به تمرينات هوازي داريم و تمرينات زياد باعث بالا رفتن استقامت قلبي و عروقي افراد مي شود .

استارت

شروع هر كاري را استارت مي گويند و هر دونده اي يك نقطه شروع دارد .

فينيش

هر دونده اي بعد از شروع به يك نقطه پايان نياز دارد كه به آن فينيش مي گويند .

انواع استارت

1- استارت ايستاده

2- استارت نشسته

استارت ايستاده براي دوهاي استقامت و نيمه استقامت به كار مي رود .

استارت نشسته براي دوهاي سرعت به كار مي رود .

استارت نشسته سه نوع مي باشد .

1- كوتاه يا بسته يا جمع

2- متوسط

3- يلند يا باز

استارت ايستاده

استارت ايستاده براي دوهاي استقامت و نيمه استقامت به كار مي رود بدين صورت كه پاي اتكا را دقيقاً پشت خط شروع مي گذارند و دستها مخالف پاها است و بدن كمي به سمت جلو خم مي شود و منتظر فرمان رو مي شويم و ب فرمان رو شروع به حركت مي كنيم و معمولاً اولين گام نسبت به گامهاي ديگر ما بلندتر است زيرا فشار اوليه به پنجه پاي ما مي آيد ولي بعد از شروع به حركت از تمامي كف پا استفاده مي شود و فاصله گامها كوتاهتر و حركت دستها كمتر بوده همچنين آرنجها معمولاً با زاويه بازتري از پهلو ها نگهداشته مي شوند .

موفقيت دونده هاي استقامتي بستگي به استقامت قلبي و عروقي آنها دارد و تكنيك خوب دويدن از مصرف انرژي غير لازم جلوگيري مي كند .

استارت نشسته

استارت نشسته براي دوهاي سرعت به كار مي رود بدين صورت كه به علت نداشتن بلوك استارت به دانش آموزان مي گوييم كه پشتشان را به خط شروع بكنند و به اندازه يك پا و نصفي به عقب بروند و همان اندازه اي را كه به عقب رفته اند علامت بگذارند و به سمت خط شروع برگردند و پاي اتكا را جايي كه علامت گذاشته اند بگذارند و به جاي اينكه پاها پشت خط باشد دستها را پشت خط شروع بگذارند بدين صورت كه انگشت شست و سبابه دقيقاً پشت خط شروع قرار مي گيرند و دستها اندازه شانه ها باز است و قسمتي از فشار بدن روي بندهاي اول انگشتان است و حالا است كه بايد بدانيم كه از چند نوع استارت نشسته اي بايد استفاده كنيم .

اگر زانوي پاي راهنما ي ما با پنجه پاي اتكا ما در يك سطح باشد به آن استارت كوتاه يا جمع گويند يا اگر زانوي پاي راهنماي ما با گودي پاي اتكا ما در يك سطح باشد به آن استارت متوسط گويند و يا اگر زانوي پاي راهنماي ما با پاشنه پاي اتكا ما و يا كمي بيشتر باشد به آن استارت بلند يا باز گويند .

فرمان به جاي خود

حال دونده با فرمان خود در محل استارت مستقر مي شود و پاها و دستها را در محل خود قرار مي دهد و در اينجا نوع استارت را با توجه به فرم بدن و راحتي خود انتخاب مي كند .

فرمان حاضر

با شنيدن فرمان حاضر باسن حود را بالا آورده تا حدي كه از شانه ها بالاتر بيايد و در اين موقع بايد شانه ها را جلوتر از دستها ببرد حدوداً 8 تا 14 سانتي متر جلوتر از دستهايتان باشد . و در اين حالت همزمان پاها باز مي شود به طوري كه زانوي پاي جلو كه همان پاي اتكا است 90 درجه و زانوي پاي راهنما كه همان پاي عقب است حدوداً 120 درجه باز مي شود و سر رو به جلو قرار دارد و چشمها حدوداً تا يك متري خط شروع را مي بينند و بيشتر فشار روي دستها و پاي جلو مي باشد و بدن يك حالت منقبض را دارد و شما آماده يك حركت سريع و رو به جلو را داريد و با فرمان رو اين حالت انقباض شديد را تبديل به حركت شديد و سريع مي كنيد .

فرمان رو

با فرمان رو يا علامت و يا شليك تپنچه تمام حواس خود را روي حركت از جا كندن خود يعني بحركت در آوردن بازوان ، بلند كردن زانوها ، حركت شديد پاي عقب به سمت جلو ، فشار شديد پاي عقب به سمت جلو ، فشار شديد پاي اتكا به بلوك يا زمين و حفظ زاويه تند رو به جلو متمركز سازيد و يك دفعه از زمين كنده شويد به طوري كه گام اول از همه گامها ي ديگر ما بلند تر باشد .

نكته : هميشه سعي كنيد در مواردي كه از صداها براي فرمان رو استفاده مي شود سرتان فقط به سمت جلو باشد و حساسيت گوشتان نسبت به صدا زياد باشد و از حركات اضافه خودداري كنيد .

دور گرفتن ( سرعت گرفتن )

در اين زمان بايد تمام حواس خود را روي دور برداشتن متمركز كرد و هرچه سريع تر اندامهاي حركتي از جمله كشيدن پاي عقب با حداكثر سرعت به سمت جلو و بالا بردن زانو تا حد امكان با شتاب بيشتر و تا حدود 30 تا 40 متر اوليه بدن كمي به سمت جلو متمايل است و بعد از اينكه اين مسافت را طي كرد بدن خود را به حالت صاف در مي آورد و سعي مي كند طول گامهاي خود را بلندتر و سريع تر بردارد .

نزديك شدن به خط پايان ( فينيش )

در اين مرحله حدود 18 متر به خط پايان بايد تمام تلاش خود را به كار بياندازد تا با سرعت از خط پايان رد شود يعني به محض اينكه به خط پايان رسيديم از سرعت خود نكاهيم بلكه بنا را بر اين بگذارم كه حدود 5 يا 6 متربايد بيشتر از حد بدويم و به محض اينكه به فاصله يك گامي خط پايان رسيديم بدن خود را به سمت جلو متمايل كنيم و بدون اينكه دستها را بالا ببريم و يا پرشي را انجام دهيم با تمايل بدن به جلو از خط پايان عبور كنيم .

دو امدادي

دو امدادي يكي از جذابترين و پر طرفدارترين و زيباترين رشته هاي دو و ميداني است كه در بين دانش آموزان و جوانان از اهميت زيادي برخوردار است و به آنها اجتماعي عمل كردن را مي آموزد . عمده ترين دوي امدادي متداول در آموزشگاهها دوي 100*4 ( چهاردر صد متر ) است ، كه از چهار دونده تشكيل شده و هركدام بايد 100 متر را بدوند و يك چوب امدادي ( باتون ) را به نفر بعدي خود برسانند و در نهايت از خط پايان رد شوند يكي از مهارتهايي كه در اين رشته از اهميت بيشتري برخوردار است ، نحوه گرفتن چوب و حمل آن و رساندن آن به نفر بعدي اين تيم چهار نفره است و اينكه نحوه صحيح تعويض آن به چه صورت مي باشد كه در سرعت عمل تيم بسيار حائز اهميت براي يك تيم خوب مي باشد .

انواع دريافت چوب امدادي

1- دريافت چوب امدادي همراه با ديدن

2- دريافت چوب امدادي بدون ديدن

طريقه گرفتن چوب امدادي و جابجايي آن

هنگامي كه دونده اول پشت خط استارت قرار مي گيرد استارت آن بايد استارت نشسته باشد و چوب امدادي را طوري بايد بگيرد كه هنگام دويدن از دستش رها نشود بدين صورت كه وقتي پشت خط استارت ، نوع استارت خود را مشخص مي كند ( كوتاه –متوسط – بلند ) چوب امدادي را با هر دستي كه راحت تر است مي گيرد بدين طريق كه انگشت شست و سبابه پشت خط استارت قرار مي گيرد و با سه انگشت ديگر خود چوب امدادي را مي گيرد معمولاً چوب امدادي از دو رنگ تشكيل شده است كه دونده موظف است كه هنگام جمل آن يك طرف آن را بگيرد چون سر ديگر آن بايد آزاد باشد ( سمت جلوي چوب ) تا وقتي به نفر بعدي رسيد به راحتي چوب را در دست او قرار دهد و معمولاً دونده هايي در ابتداي خط شروع قرار مي گيرند كه از سرعت بالا و همچنين از عمل و عكس العمل بالايي برخوردار باشند زيرا بايد از حالت استارت خارج شوند و خود را با سرعت به دونده دوم در انتهاي 100 متر اول برسانند يعني آغاز 100 متر دوم و حالا دونده دوم قبل از اينكه دونده اول به او برسد بايد در جاي خود استقرار پيدا كند بدين صورت كه حالت او تقريباً مانند استارت ايستاده باشد با اين تفاوت كه يكي از دستان خود را براي گرفتن چوب به عقب ببرد به طوري كه دونده اول بتواند راحت چوب را در دست او قرار دهد بدين طريق كه يا از قبل با او هماهنگ مي كنند كه چوب در كدام دست دونده اول است و دونده دوم براي گرفتن چوب كدام دستش را به عقب ببرد در اين صورت ديگر دونده دوم احتياج ندارد كه به دونده اول نگاه كند و وظيفه دونده اول اين است كه بدون هيچگونه مكثي چوب امدادي را به نفر دوم خود برساند و تا از گرفتن آن توسط نفر دوم مطمئن نشده است چوب را نبايد رها كند و بعد از اينكه مطمئن شد ، چوب را رها ميكند ، و يا روش ديگر اينكه نفر اول بعد از اينكه شروع به حركت كرد دونده دوم به او نگاه مي كند و يك دست خود را به طرف دونده اول مي كشد به طوري كه دونده اول به راحتي چوب امدادي را در دست او قرار دهد و بعد از اينكه كاملاً از گرفتن چوب مطمئن شد آنوقت است كه شروع به دويدن مي كند ، و به همان طريقي كه گفته شد دونده دوم چوب امدادي را به دونده سوم و دونده سوم نيز به دونده چهارم مي رساند و اينجاست كه دونده آخر بايد تمام سعي خود را بكند تا اگر زماني را از دست داده اند جبران كند و نهايت سرعت خود را داشته باشد تا از خط پايان با كمترين زمان و بدون اينكه از سرعت خود بكاهد رد شود.

نكته : معمولاً روش گرفتن چوب در دو 100*4 به روش بدون ديد است زيرا مسافت كوتاه است و اگر برگرديم خود اين برگشتن باعث مي شود كه زماني را از دست بدهيم .

نكته : معمولاً روش گرفتن چوب در دو 400*4 به ذوش ديدن است چون مسافت طولاني تر است و ممكن است به علت خستگي هماهنگي عصب و عضله كاهش يافته باشد .

محل تعويض چوب امدادي

دونده اول بعد از اينكه به دونده دوم رسيد ، دونده دوم ميتواند حدود 20 متر جابجايي داشته باشد . در محل تعويض چوب 10 متر به سمت عقب حركت كند و 10 متر به سمت جلو مي تواند حركت كند و اين حركت به سمت جلو و يا عقب با توجه به سرعت نفر قبلي سنجيده مي شود و همينطور نفرات سوم و چهارم نيز مي توانند اين كار را انجام دهند مثلاً اگر دونده اول سرعت بالايي داشته باشد دونده دوم مي تواند بسمت جلو حركت كند و يا دونده سوم ضعيف عمل كند دونده چهارم مي تواند به سمت عقب برود و چوب امدادي را زودتر از او بگيرد ، البته مناسبترين محل تحويل چوب اوايل 10 متر دوم از منطقه قانوني 20 متري تعويض چوب مي باشد .

نكته : معمولاً براي گرفتن چوب امدادي دستهاي افراد تيم ، مخالف هم عمل مي كنند مثلاً نفر اول چوب را با دست راست خود مي آورد و نفر دوم بايد چوب را با دست چپ خود بگيرد و نفر سوم با دست راست و نفر چهارم با دست چپ ، ولي بين راه مي توانيم چوب امدادي را در دستهايتان جابجا كنيم كه راحت تر باشيم به شرط اينكه چوب از دستمان نيفتد و درست نيز تحويل افراد تيممان بدهيم.